2020 baharını henüz karşılamıştık ki, pandemi nedeniyle önce okullar kapandı, ardından hepimiz evlerimize çekildik. O gün bugündür uzaktan eğitim hayatımızın bir parçası ve bu durumun henüz ne kadar süreceği de belli değil. Okul yöneticileri, akademik kadrolar bu sürece hızlıca uyum sağlayabilmek, öğrenme kayıplarını mümkün olduğunca aza indirebilmek için epeyce çaba sarfetti. Ancak bu dönemin akademik öğrenme kaybından çok daha fazla dikkat çeken, pandeminin beden ve ruh sağlığımız üzerindeki etkilerini ve bu konuda alınması gereken önlemleri konuşmamız, gündeme getirmemiz gerekiyor. 

Geçtiğimiz hafta okul olarak gerçekleştirdiğimiz “Sağlıklı Uzaktan Eğitim” başlıklı webinarda farklı alanlarda görev yapan sağlık uzmanlarını velilerimizle buluşturduk. Uzun süre ekran karşısında kalmak çocukların, öğretmenlerin göz sağlığını nasıl etkiliyor, ekranın olumsuz etkilerinden korunmak için neler yapmalıyız? 30-40 dakikalık dersler esnasında uzun süre ekran karşısında oturmanın beden sağlığımız üzerindeki etkileri neler? Kulaklık kullanımında işitme kaybı gibi bir sorunla karşılaşmamak için dikkat edilmesi gerekenler neler? Çocukların pandemi sürecinden sağlıklı bir şekilde çıkabilmesi için öncelikle anne-babaların ruhsal sağlıklarını korumasının gerekliliği ve daha pek çok ayrıntı webinarda dile getirildi.

Uzaktan Eğitimde Çocuk/Genç Sağlığı 

Bu dönemde bağışıklık sistemimizi güçlü tutmak Covid-19’dan korunmamızda büyük önem taşıyor. Doğru beslenmek, yeterince uyumak, bol su içmek, spor aktiviteleri ve doğa yürüyüşleri yapmak, stresten uzak durmak; bağışıklık sistemimizi güçlü kılacak unsurlar arasında yer alıyor. 

Ayrıca  gerekli tetkiklerin yapılarak vücudun ihtiyacı olan vitaminlerin belirlenmesi çocuk/genç sağlığı açısından özellikle bu dönemde büyük önem taşıyor. Uzmanlar D vitamini kullanımının, Covid-19 tanısı alan hastaların tedavi sürecini olumlu yönde etkilediğini belirtiyor. 

Ne Yapmalıyız?

Ebeveynler

• Düzenli sağlık kontrolleri ile çocuğunuzun ve kendinizin bedenine ilişkin vitamin ihtiyacını takip edebilir, gerekli önlemleri alabilirsiniz.
• Çocuğunuzun dönemsel aşılarının yapıldığından emin olmalısınız.
• Hareketsizliğin yol açtığı/açacağı obezite sorunu bu dönemin en belirgin riskleri arasında yer alıyor. Ailenizle birlikte yapacağınız açık hava aktivitelerine zaman ayırın.
• Mevsimsel gripten korunmanızı sağlayacak grip aşıları, hem grip vakalarının azalmasına yol açacağı, hem de Covid-19 vakalarının bu süreçte daha nitelikli tedavi  alabilmesine imkan sağlayacağı için uzmanlar tarafından öneriliyor.

Uzaktan Eğitimde Beden Sağlığı 

Sağlık uzmanları uzaktan eğitimden bağımsız olarak vücuttaki düzenli  ağrıların önemli bir uyarı sistemi olduğunu ve mutlaka dikkate alınması gerektiğini belirtiyor. Uzaktan eğitim sürecinde öğrencilerin derslere katılımını nitelikli ve etkin kılabilmek için öğrencinin oturduğu sandalyeden ekranı ne şekilde konumladığına kadar pek çok ayrıntı öne çıkıyor.  

Ne Yapmalıyız?

Öğrenciler 

• Oturduğunuz sandalyenin yüksekliğini çalışma masanıza göre ayarlayın.
• Sandalyenin ucuna değil, tam olarak oturma alanına oturun. 
• Bel oyuntunuzu destekleyecek bir yastık ya da aparat kullanın. Bu, bedeninizin dik ve doğru durmasını sağlayacaktır.
• Ekran üst sınırı gözünüzün hizasında olmalı. Daha yüksekte ya da daha alçakta değil.
• Ders aralarında ekran karşısında kalmayın; mutlaka yerinizden kalkın ve kısa yürüyüşler yapın.
• Boyun egzersizleri yapın. Omuzlarınızı yukarı kaldırın. Kollarınızı yukarı doğru esnetin. Öne doğru eğilin. Yere dokunun, çömelin, sonra kalkın.
• Çevrimiçi derslerde kullandığınız kulaklığın ses düzeyine dikkat edin. Ses düzeyinin normalden fazla olması, uzun süreli kulaklık kullanımlarında akustik travmalara, çınlamalara, işitme kayıplarına yol açabiliyor. Çevrimiçi derse kendinize ait bir alanda katılıyorsanız, dersi kulaklıksız dinlemeyi tercih edin.

Uzaktan Eğitimde Göz Sağlığı  

Uzmanlar kağıttan okumak ile ekrana bakmanın göz sağlığı açısından farklı deneyimler olduğunun altını çiziyor. Çünkü sürekli yenilenen ekran görüntüsü göz kaslarının yorulmasına ve bulanık görmemize yol açıyor. 

Ne Yapmalıyız?

Öğrenciler 

• Olabildiğince büyük ekran kullanın.
• Ekran ışığını gözlerinizi zorlamayan en düşük seviyeye getirin ve düzenli olarak bu seviyede kullanın.
• Ekran ayarlarında “Night-Shift” seçeneğini aktif duruma getirin.
• Ders arasında gözlerinizi dinlendirin. Molalarda ekran kullanmayın.
• Gözünüzde kuruluk hissettiğinizde gözlerinizi 20 saniye kapatarak nemlendirin, yüzünüzü yıkayın.
• Gözlerinizi ellemek, ovuşturmak virüslerin bulaşma riskini artırıyor. Bunu hatırlayın.
• Gözlerinizde ağrı hissederseniz ailenize bilgi verin.
• Teneffüslerde, dinlenme sürelerinizde ekrandan uzak durun.

Öğretmenler

• Dersin 20-25. dakikasında öğrencileriniz için 20-25 saniyelik kısa göz molaları verin. Bu süre içinde onları bulundukları ortamda farklı noktalara bakmaya, gözlerini kapatarak dinlendirmeye yönlendirin.

Ebeveynler

• Belirgin bir göz rahatsızlığı olmasa da uzaktan eğitim sürecinde çocuğunuzun göz muayenesinden geçmesi göz sağlığı açısından iyi olacaktır.
• Çocuğunuz için saat 21.00’den sonra mavi ışığa/ekrana maruz kalmayacağı ortamlar yaratın.

Uzaktan Eğitimde Ruh Sağlığı  

Anne-babaların çocuklarına her zamankinden çok daha fazla zaman ayırması gereken bir dönem yaşıyoruz. Bununla birlikte, çocukların pandemi sürecinden sağlıklı bir şekilde çıkabilmesi için anne-babaların öncelikle kendi ruh sağlıklarını koruması gerekiyor. Çünkü çocukların ruh sağlığı kendi zorluklarını çeşitli şekillerde dile getirmeye son derece yatkın ancak çocukların zorluklarını dile getirebilmesinin koşulu yanında onu duyabilecek, ruh sağlığı yerinde bir anne-babanın olması…

Ne Yapmalıyız?

Ebeveynler

• Covid-19’dan korunma koşullarını artık hepimiz biliyoruz. Bu koşulları gözeterek sosyal dayanışmayı artırın, konuşun, çevrenizle iletişim kurun.
• Mutlaka kültürel aktivitelere zaman ayırın. Film, tiyatro izleyin, kitap okuyun, sevdiğiniz müzikleri dinleyin. Pek çok yetişkin bu dönemde evde çevrimiçi olarak iş yaşamına devam ediyor ve olağandan çok daha uzun saatler çalışıyor. Çalışmadığınız saatler ayırın kendinize…
• Çocuğunuz her zamankinden daha az/daha çok konuşuyorsa, uyku ve yemekle olan ilişkisi her zamankinden farklıysa bunu dikkate alın. 
• Çocuğunuz konuşurken duygularını mı yoksa sadece olagelen olayları aktarmakla mı yetiniyor? Bunu anlamaya çalışın. 
• Çocuğunuzun çevrimiçi derslere katılımında motivasyonunu artırmak için ödül ya da ceza kullanmayın. Anne-baba olarak ona uygun koşulları sağladığınızdan emin olun. Çocuğunuz derse girmek istemediğinde bu konuda bir yükümlülüğü olduğunu ve bu durumu öğretmenine açıklaması gerektiğini, öğretmeni ile bu konuya bir çözüm yolu bulabileceklerine emin olduğunuzu ona hatırlatın. Anne-babaların, çocukları ile öğretmenleri arasında sadece bir köprü konumunda yer alması, çocuk-okul- aile arasındaki yapının sağlıklı işleyişine önemli bir katkı sağlayacaktır.

Küresel salgının dünya için artık bir tehlike olmayacağı günler ne kadar yakınımızda bilmesek de, bu dönemde beden ve ruh sağlığımızı bütüncül olarak koruyabilmek için elimizden geleni yapmak mümkün.

Zeynep Gürorman

Fide Okulları Kurumsal İletişim Yöneticisi

Katkıları için teşekkürlerimizle…

Prof. Dr. Özgül Altıntaş 

Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi  Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi  

Doç. Dr. Hande Özgün Karatepe

Medicana Kadıköy Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı 

Doç. Dr. Selami Çakmak 

Acıbadem Kadıköy Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı 

Dr. Elçin Arıtürk

Acıbadem Kadıköy Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı 

Funda Akkapulu

Klinik Psikolog